بۆ ئێران پیتاندنی یۆرانیۆم راناگرێت؟
کوردستان ئەحمەد
دۆناڵد جەی ترەمپ، سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، زۆر روشدە لەسەر ئەوەی كە دەبێت ئێران بە هەموو شێوەیەك پیتاندنی یۆرانیۆم رابگرێت، بێگوومان ئەمە یەكێكە لە ئامانجە درێژخایەنەكانی ئەمریكا، لەگەڵ ئەوەشدا خواستی لە مێژینەی دۆستە نزیكەكەكەیەتی كە ئیسرائیلە، لە راستیدا پرسی پیتاندنی یۆرانیۆم لە لایەن ئێرانەوە، تەنیا بۆ ئەمریكا و ئیسرائیل گرنگ نییە و مەترسی نییە، بەڵكو بۆ تەواوی ”خاوَرِمیانه” ناوچەكە و بگرە چین و رووسیاش كە ئێران خۆی بە دۆستیان دەزانێت هەم گرنگە و هەمیش مەترسیدارە.
بوونی یۆرانیۆم واتە چوونە ریزی زلهێزەكانی جیهانەوە، لە راستیدا زۆر زۆرن ئەو وڵاتانەی كە یۆرانیۆم بەرهەمدەهێنن، بەڵام كەس گلەی لێیان نییە و مەترسی نین بۆ سەر هیچ شوێنێكی جیهان، چونكە ئەو رێژەیەی كە بەرهەمی دەهێنن بەشی ئەوە ناكات بكرێتە چەكی ئەتۆمی و هەروەها سیادەی وڵاتەكەش لە ژێر چاودێری و هەژموون و هەیمەنەی زلهێزێكی دیكەدایە.
بۆ یۆرانیۆمەكەی ئێران مەترسییە؟
لەماوەی ٣٠ ساڵی رابردوودا، كۆماری ئیسلامی ئێران زۆر بە رووشدی كار لەسەر ئەوە دەكات كە بەڵێ دەبێت یۆرانیۆمی پێویست بۆ دروستكردنی چەكی ئەتۆمی بپیتێنێت، لەگەڵ ئەوەشدا بەبەردەوام هەڕەشە لە ئیسرائیل و ئەمریكا و چەندین هێزی دیكەی ناوچەكە دەكات، بۆ بەدەستهێنانی یۆرانیۆمی پێویست، كۆماری ئیسلامی ئێران زۆر شتی گرنگ و بەپێزی كردووە، بۆ نموونە، دروستكردنی هیلالی شیعی، دروستكردنی پەیكەربەندی بەدەوری وڵاتددا، هەناردەكردنی كلتوور و ئاین و دروستكردنی راو بۆچوونی هاوكۆك بۆ شەرعییەتدان بە كارەكەی خۆیان، ئەگەر ئێران یۆرانیۆمی هەبێت، بۆ ئیسرائیل و ئەمریكا و بەریتانیا زۆر مەترسیدارە، بۆ وڵاتانی ناوچەكەش بێگوومان مەترسیدارە، بەتایبەتی سعودییە و توركیا، چونكە ئەم دوو وڵاتە دەیانەوێت رێبەرایەتی خەلافەتی ئیسلامی بكەن و نمایندەی راستەقینەی ئیسلامبن كە بە جیهان بڵێن ئیسلامی سونی سەردەست و دەسەڵاتدارە.
ئەو پاوانخوازییەی كە ئێران دەتوانێت بەهۆی چەكی ئەتۆمییەوە بە دەستی بهێنێت لە ناوچەكەدا، هیچی كەمتر نییە لە پاوانخوازی چین، ئەمریكا، توركیا و ئەوانی دیكە لە جیهاندا، ئەمە ترسە عەسڵییەكەیە بۆیە ئیسرائیل و ئەمریكا نایانەوێت ئێران یۆرانیۆمی پیتراوی هەبێت، لە بەرامبەریشدا ئێران پێیوایە كە مانەوەی شكۆی وڵاتەكەی یەكسانە بە هەبوونی یۆرانیۆمی پێویست بۆ چەكی ئەتۆمی.
درووست شەش سەرۆككۆماری ئێران لە گرنگترینیان ئەحمدی نەژاد و پزیشكیان بە روونی وتوویانە نان نەبێت ئێرانییەكان بیخۆن دەبێت یۆرانیۆمی پیتراوی پێویستیان هەبێت، خۆیان دەڵێن ئامانجیان لەمە تەنیا ئاشتی و وزە و كارەباو هتدە، بەڵام بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لە بەردەم كۆشكی سپی لە ئەمریكا وتی:” ئێران تەنیا دەیەوێت بەشی پێویست یۆرانیۆمی هەبێت بۆ بەدەستهێنانی چەكی ئەتۆمی، كە ئێمە نایەڵین”.
راست و دروستی بابەتەكە ئەوەیە، جیهان لە كۆماری ئیسلامی ئێران دەترسێت كە ببێتە خاوەن چەكی ئەتۆمی، چونكە حسابكردن بۆ وڵاتێك كە چەكی ئەتۆمی هەیە جیاوازتر و بەرێزانەترە وەك لە وڵاتێك كە چەكی ئەتۆمی نەبێت، بە پوختی جیهان نایەوێت ئێران بەم چەكە ئەتۆمییەی ببێتە سەر ئێشەیەكی گەورە، برا بەشێكی گەورە، خاوەن هەژموون و هێزێكی گەورە، و هەزارو یەك شتی دیكە، لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا، هیچ متمانەیەك بە كۆماری ئیسلامی ئێران نییە كە ئەگەر چەكی ئەتۆمی هەبێت و تورە ببیت، بەكاری نەهێنێت، هەرچەندە رێوشوێنی بەكارهێنانی چەكی ئەتۆمی گەمەی منداڵان نییە.
ئایا ئێران یۆرانیۆمی پێویستی پیتاندووە؟
لەڕاستیدا ئەگەر ئێران توانای ئەوەی هەبێت بەرێژەی 67.3% پیتاندن لە یۆرانیۆمدا بكات، ئەوا تەنیا چەند هەفتەیەكی تری دەوێت تا بە ئاستی 20%و دواتر 60%و لەكۆتایدا بەڕێژەی 80 بۆ 90%ی پیتاندن بگات، كە پێویستە بۆ دروستكردنی چەكی ئەتۆمیی.
راستییەكە چییە؟
لەبارەی ئەم پرسیارە گرنگ و ستراتیژییەوە((ئایا ئێران رێژەی پێویستی پیتاندنی یۆرانیۆمی هەیە)) زۆر بەدواداچوونی وردم كردووە لە چەندین سەرچاوەی گرنگی میدیاییەوە زۆر بە وردی خوێندوومەتەوە بە پشتبەستن بە چەندین سەرچاوەی باوەرپێكراوی ((ئێرانی، ئیسرائیلی و ئەمریكی))
ئەمە دروستی بابەتەكەیە
یەكەم: ئێرانییەكان
١-كۆماری ئێسلامی ئێران زۆر نزیكە لە بەدەستهێنانی رێژەی پێویستی یۆرانیۆمی پیتراو
٢-بەشی پێویست لە یۆرانیۆمی پیتراومان هەیە
٣-بە دەستهێنانی رێژە پێویستەكەی یۆرانیۆم زۆر زۆر نزیكە
دووم: ئیسرائیل
١-ئێران بەهیچ شێوەیەك نزیك نییە لە رێژەی پێویستی یۆرانیۆمی پیتراو
٢- ئێران ناتوانێت ئەو رێژەیە بەرهەمبهێنێت كە پێویستە چونكە هێزی كار و پارە و وزەی نییە
٣-دەزانین كە لە ئانووساتداییە ئەو رێژەیە بەدەستبهێنێت، بەڵام هەموو جارێك ریسەكە دەكەینەوە بە خوری
سێییەم: ئەمریكا
١-ئێران یۆرانیۆمی پیتراوی پێویستی نییە
٢- ئێران راستگۆ نییە لە پرۆسەی ئەتۆمیدا شەفافیش نییە
٣-هەرگیز ئێران نەبووەتە خاوەنی یۆرانیۆمی پێویستی پیتێنراو
دەرئەنجام:
لە كۆی ئەو سێ بەدواداچوونە وردەدا بەروونی بۆمدەركەوتووە كە نەخێر ئێران بەشی پێویست یۆرانیۆمی پیتراوی بۆ چەكی ئەتۆمی نییە، بەڵام چەندین جار كۆمار بەتەواوەتی نزیكبووەتەوە لە بەرهەمهێنانی رێژەی پێویست و ئیسرائیل پێیزانییەوە و بۆردوومانی كردووە بەتایبەتی لەم چەند ساڵەی پێشوودا هەر بە راستی ئێران نزیكبوو لە رێژەی پێویستی پیتاندنی یۆرانیۆم، بە پشت بەستن بە دەزگای مۆساد كە بەرپرسێكی باڵا قسەی بۆ یەدیعوت ئەحرونوت كردووە، بەڵام تیلئەڤیڤ بە بێ دوودڵی بۆردوومانی كردووە و خاپووری كردووە، وەك ئەوەی لەم دوایانەدا لە خورەمشەهر كردی.
وەڵامە دروستەكە
ئێران هەرگیز واز لە پیتاندنی یۆرانیۆم ناهێنێت، چونكە هەم شكۆ لە دەستدەدات هەمیش توانا و هێز و ئیرادە و پێگە و هەژموون و هەیمەنە و هەزار شتی دیكە، بە بروای من هیچ دانووستانێكی راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ لەگەڵ ئێران لەلایەن ئەمریكا و ئیسرائیل و هەر ولاتێكی دیكەوە بێت سەرناگرێت، چونكە هەم ئێرانییەكان زیرەكن بە یاریكردن بە دانووستانەكان، هەمیش ئەنجام و ئامانجەكە روونە كە ئایەتوڵڵا خامنەیی ئەو ریسكە ناكات و شكۆی دەوڵەتەكەی ناخاتە ژێر پرسیار و پێی كەسەوە، هەر بۆیە هیچ جۆرە دانووستانێك سەرناگەێت و ئەنجامی نابێت.
ئەنجامی كۆتایی
ئەم كێشمە كێشە سیاسییە گەورەیەی كە لە نێوان ئیسرائیل، ئەمریكا، ئێراندا هەیە، تەنیا دوو دەرئەنجامی هەیە.
یەكەم: ئێران بە دزییەوە بەردەوامبێت لە كارەكەی خۆی و ئیسرائیل و ئەمریكاش بەبەردەوام سەرقاڵی لێكۆڵینەوە و لێدان و خاپووركردنی بنكەكانی ئێران بێت.
دووەم: ئیسرائیل و ئەمریكا و بەریتانیا بە هاوبەشی ئۆپراسیۆنی سەربازی بۆ شەلەلكردن و كۆتایی هێنان بە كۆماری ئیسلامی ئێران دەستۆێبكات و شەرێكی دە ساڵە لە ناوچەكەدا دووبارە هەڵبگیرسێت.
پەیوەندی بنووسە: